Pomysłodawczynią idei międzynarodowych kongresów eucharystycznych, czyli zgromadzeń katolików na spotkaniach religijno-naukowych, organizowanych w skali międzynarodowej, była pochodząca z Francji panna Emilie-Marie Tamisier (1834-1910). Ona to na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX stulecia zaczęła organizować we Francji najpierw krajowe, a potem międzynarodowe pielgrzymki do znanych miejsc kultu eucharystycznego.

Pragnęła w ten sposób ożywić ten kult i rozszerzyć jego zasięg. Była to ważna inicjatywa, przeciwstawiająca się laicyzacji i wzmacniająca w katolikach poczucie dumy z wyznawanej przez nich wiary oraz pozwalająca pogłębić tajemnicę Eucharystii, ukazać zwłaszcza jej związek z codziennym życiem ludzi. Celom tym miały służyć nie tylko spotkania krajowe, ale przede wszystkim międzynarodowe kongresy eucharystyczne. Zostały one pomyślane jako wydarzenia religijno-naukowe, podczas których odbywają się: konferencje, wykłady, seminaria, dyskusje, referaty, a przede wszystkim są okazją do modlitwy i adoracji Najświętszego Sakramentu. Ważną częścią kongresów są procesje eucharystyczne i uroczyste sprawowanie Mszy świętej.

Pierwszy Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny

Odbył się on, po uzyskaniu akceptacji papieża Leona XIII, w Lille we Francji od 28 do 30 czerwca 1881 roku, pod hasłem: Społeczne królestwo Chrystusa. Przewodniczył mu biskup Henri Monnier, a udział wzięło ok. 8000 osób (w samej procesji – 4000 mężczyzn). Obecni na nim byli przedstawiciele z niektórych europejskich krajów: Austrii, Belgii, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Szwajcarii, ale także pielgrzymi z Meksyku i z Chile.

Kongresy z założenia miały odbywać się co roku, ale później, po przeprowadzeniu kilku z nich, ustalono częstotliwość: raz na dwa lata lub co cztery, a nawet co pięć lat. Pierwszym papieżem, który uczestniczył w kongresie i mu przewodniczył, był św. Pius X, a był to 16. z kolei kongres, odbywający się od 1 do 4 czerwca 1905 roku w Rzymie.

W Kościele powszechnym organizacją kongresów zajmuje się Komitet do Spraw Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych, składający się z osób świeckich i duchownych. Zatwierdził go papież Leon XIII 27 kwietnia 1879 roku. Komitet ten otrzymał rangę Papieskiego dopiero w 1986 roku za pontyfikatu Jana Pawła II, a jego nowy statut zatwierdził Benedykt XVI 29 grudnia 2009 roku.

Wpływ ważnych rocznic krajowych i światowych na kongresy

Na wybór miejsca i daty obchodów międzynarodowych kongresów miały wpływ niekiedy ważne dla Kościoła rocznice. Kongresy łączono często z wydarzeniami o dużym znaczeniu dla chrześcijan w kraju, w którym się odbywały. Zazwyczaj bierze w nich udział wielka liczba wiernych i tak też było np. w Londynie w 1908 roku, kiedy uczestniczyło w nim 25000 wiernych dorosłych i 20000 dzieci, a z duchowieństwa 7 kardynałów, 90 biskupów i ponad 1000 kapłanów, mimo że na skutek zakazu władz angielskich, centralna procesja przeszła ulicami Londynu bez monstrancji.

W Kanadzie, w Montréalu, w 1910 roku 30000 dzieci przystąpiło do wczesnej Komunii św. W 1912 roku w dniach od 12 do 15 września kongres odbywał się w Wiedniu pod protektoratem cesarza Franciszka Józefa I, dla upamiętnienia kolejnej rocznicy zwycięstwa nad Turkami w 1683 roku. Polacy stanowili w nim liczną grupę i obradowali jako odrębna sekcja w kościele św. Michała. Jubileusz zaś 1500. rocznicy śmierci św. Augustyna obchodzono na 30. kongresie w Kartaginie (dziś Tunezja) w dniach od 7 do 11 maja 1930 roku. Podobnie 31. kongres, odbywający się od 21 do 26 czerwca 1932 roku w Dublinie, przywołał jubileuszowe wspomnienie 1500. rocznicy przybycia do Irlandii apostoła i patrona tego kraju - św. Patryka.

Ostatni przed II wojną światową 34. Kongres Eucharystyczny odbył się w Budapeszcie w 1938 roku, w dniach od 25 do 30 maja. W stolicy Węgier modlono się, świętowano i obradowano pod hasłem: Eucharystia więzią miłości, a legatem papieskim był ks. kard. Eugenio Pacelli, który niespełna rok później został wybrany papieżem i przybrał imię Piusa XII. Na kongres ten przybyło ponad 100 tys. osób z całego świata, ale nie uczestniczyli w nim wierni z Niemiec, którym wyjazdu zabronił Adolf Hitler. Wśród duchownych było 15 kardynałów, w tym Prymas Polski ks. kard. August Hlond i 330 biskupów (wśród nich 14 z Polski). Na kończącej kongres Mszy św. na Placu Bohaterów zgromadziło się wówczas pół miliona wiernych. Kolejny kongres miał się odbyć w 1940 roku w Nicei, ale wybuch II wojny światowej uniemożliwił jego zorganizowanie.

Niektóre kongresy po II wojnie światowej

Pierwszy kongres po II wojnie światowej odbył się w Hiszpanii, w Barcelonie, od 27 maja do 1 czerwca 1952 roku. W tym mieście po raz pierwszy głównym punktem kongresu była, nie jak zawsze uroczysta procesja, która oczywiście odbyła się, i nawet na jej zakończenie gen. Francisco Franco zawierzył swój kraj Chrystusowi Eucharystycznemu, ale akcent położono na publicznie sprawowaną Eucharystię.

Kongres eucharystyczny w Monachium w dniach od 31 lipca do 7 sierpnia 1960 roku, pod hasłem: Eucharystia braterską ucztą miłości, miał charakter pokutny za zbrodnie hitlerowców popełnione na całym świecie. Wyrażono to w ogłoszeniu 5 sierpnia dniem Krzyża i przez odbycie pielgrzymki do byłego obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie otwarto kaplicę Agonii Zbawcy. Kongres ten posiadał też charakter ekumeniczny, miał bowiem podczas niego miejsce odczyt pt.: Eucharystia według nauki odłączonych braci.

Kongres w Indiach, w Bombaju, w dniach od 26 listopada do 6 grudnia 1964 roku odbył się pod hasłem: Nowy człowiek przez Eucharystię. Rozpatrywano na nim zasady i drogi odnowy współczesnego człowieka. Wziął w nim udział Paweł VI, który odprawił Drogę krzyżową oraz obejrzał inscenizację baletową, sławiącą tajemnicę Eucharystii i wysłuchał śpiewu chóru składającego się z tysiąca osób.

Kongres w Australii, w Melbourne, odbywający się w dniach od 18 do 25 lutego 1973 roku, zwrócił uwagę na konieczność zaangażowania Kościoła w rozwiązywanie ważnych kwestii społecznych. Do tej idei nawiązywał również kongres eucharystyczny w 1976 roku w Filadelfii w dniach od 1 do 8 sierpnia, zwołany z okazji jubileuszu 200-lecia istnienia Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Zajął się on tematem: Eucharystia i głód w rodzinie ludzkiej. W wystąpieniach omawiano: głód chleba, Boga, wolności, sprawiedliwości, prawdy i wzajemnego zrozumienia. Wśród 19 biskupów przybyłych z Polski był ks. kardynał Karol Wojtyła.

45. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny odbył się w Hiszpanii w Sewilli w dniach od 6 do 13 czerwca 1993 roku na temat: Eucharystia i Ewangelizacja, a hasłem było: Chrystus Światłością Narodów. Ponad 7000 jego uczestników miało okazję zapoznać się z bogactwem myśli teologicznej i praktyki duszpasterskiej na różnych kontynentach. W niedzielę 13 czerwca miała miejsce Statio Orbis, w której wziął udział Jan Paweł II w otoczeniu 200 biskupów i ponad 1200 kapłanów i ok. pół miliona wiernych. Obecna była też rodzina królewska. Na zakończenie uroczystości Papież zapowiedział Wrocław jako miejsce następnego - 46. kongresu.

I tak w 140-letniej historii kongresów tylko jeden z nich odbył się w Polsce w dniach od 25 maja do 1 czerwca 1997 roku. Wziął w nim udział papież Jan Paweł II. Kongres przebiegał pod hasłem: Eucharystia i wolność, i było to wówczas jedno z najważniejszych wydarzeń religijnych w życiu Europy Środkowo-Wschodniej. Podczas sprawowanej 1 czerwca Eucharystii w homilii Papież powiedział: Zwłaszcza tutaj, w tej części Europy, przez długie lata boleśnie doświadczanej zniewoleniem totalitaryzmu nazistowskiego i komunistycznego, wolność ma szczególny smak. Już samo słowo „wolność” wywołuje tutaj mocniejsze bicie serca. Z pewnością dlatego, iż w minionych dziesięcioleciach trzeba było za nią płacić bardzo wysoką cenę. Głębokie są rany, które po tamtej epoce pozostały w duszach ludzkich. Wiele jeszcze czasu upłynie, zanim się zabliźnią. Kongres zachęca nas, aby spojrzeć na wolność człowieka w perspektywie Eucharystii. Śpiewamy w hymnie kongresowym: „Ty zostawiłeś nam dar Eucharystii, by ład wewnętrznej tworzyć wolności”. Jest to bardzo istotne stwierdzenie. Mówi się tu o „ładzie wolności”. Tak, prawdziwa wolność wymaga ładu. Ale o jaki ład tutaj chodzi? Chodzi przede wszystkim o ład moralny, ład w sferze wartości, ład prawdy i dobra. W sytuacji pustki w dziedzinie wartości, gdy w sferze moralnej panuje chaos i zamęt – wolność umiera, człowiek z wolnego staje się niewolnikiem – niewolnikiem instynktów, namiętności czy pseudowartości. To prawda, ład wolności buduje się w trudzie. Prawdziwa wolność zawsze kosztuje! Każdy z nas musi ciągle od nowa ten trud podejmować. I Papież dodał też te słynne słowa: Wrocław jest miastem położonym na styku trzech krajów, które historia bardzo ściśle ze sobą połączyła. Jest poniekąd miastem spotkania, jest miastem, które jednoczy. Tutaj w jakiś sposób spotyka się tradycja duchowa Wschodu i Zachodu.

51. międzynarodowy kongres odbył się na Filipinach w Cebu City w dniach od 24 do 31 stycznia 2016 roku. Trwałym jego owocem było m.in. powstanie tam sierocińca. Wiemy także, że po 52. międzynarodowym kongresie chrześcijan i katolików na Węgrzech w 2021 roku też pozostanie materialne dobro. Zapowiedział to Prymas Węgier Peter Erhard mówiąc: My po kongresie dążymy do utworzenia sieci usług, oferującej pomoc i doradztwo w trudnościach życia rodzinnego. Chcemy w to zaangażować m.in. psychologów, nauczycieli, lekarzy i kapłanów. Prymas Węgier zauważa też, że tym samym kongres stanie się znaczącym wkładem w budowanie trwałości tak bardzo dziś zagrożonego małżeństwa, do czego w swej adhortacji Amoris laetitia zachęca papież Franciszek.

Kolejny - 53. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny odbędzie się w 2024 roku w Quito, stolicy Ekwadoru. Okazją będzie przypadająca wówczas 150. rocznica poświęcenia tego kraju Najświętszemu Sercu Jezusa. Celem kongresu będzie ukazanie znaczenia Eucharystii dla ewangelizacji i odnowy wiary w Ameryce Południowej. Pozostaje jeszcze do ustalenia data tego spotkania, ale to jest sprawą Papieskiej Komisji i organizatorów Kościoła i Państwa w Ekwadorze.

Kongres Eucharystyczny na Węgrzech w 2021 roku

Ten kraj już po raz drugi zorganizował nad Dunajem takie spotkanie międzynarodowe. Pierwszy kongres odbył się tam w 1938 roku, a obecny będzie obchodzony po 74 latach jako 52. Został on wprawdzie zaplanowany na rok 2020, ale z racji pandemii koronawirusa jego termin przesunięto o rok. Zanim pandemia ogarnęła świat, swój udział zgłosiło w nim ponad 60 tys. osób. Mamy nadzieję, że wydarzenie to będzie służyć odnowie naszej węgierskiej wspólnoty, ale także Europy i świata – podkreślił w rozmowie z Radiem Watykańskim Prymas Węgier kard. Peter Erdő. Kongres rozpocznie się w stolicy Węgier - Budapeszcie 5 września pod hasłem: Wszystkie moje źródła są w Tobie (Ps 87, 7). Prymas Węgier uważa, że w obliczu przedłużającej się pandemii wydarzenie to będzie wielkim znakiem nadziei dla świata. W trakcie kongresu od 6 do 10 września w hali wystawowej Hungexpo można będzie wysłuchać prelegentów z pięciu kontynentów. Wśród nich są: przewodniczący Papieskiego Komitetu ds. Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych abp Piero Marini, kard. Andrew Yeom Soo-jung z Seulu, Moysés Louro de Azevedo Filho – założyciel i moderator generalny wspólnoty charyzmatycznej Shalom z Brazylii i abp Jose Palma, metropolita Cebu na Filipinach, gdzie odbył się poprzedni kongres w 2016 roku. Dnia 11 września 2021 roku ulicami miasta przejdzie na Plac Bohaterów procesja z zapalonymi pochodniami. Na jej zakończenie będzie celebrowana Msza św. pod przewodnictwem Prymasa Węgier.

Pod koniec kongresu, 12 września, przybędzie z jednodniową wizytą apostolską papież Franciszek. Spotka się on z prezydentem Janosem Aderem i premierem Viktorem Orbanem, a na placu Bohaterów w Budapeszcie odprawi Mszę św. kończącą kongres. Weźmie też udział w spotkaniu z Radą Ekumeniczną Kościołów i przedstawicielami wspólnoty żydowskiej na Węgrzech. Eucharystia tzw. Statio Orbis rozpocznie się o godz. 11.30. Oprawę muzyczną liturgii zapewni 120-osobowa orkiestra Węgierskiej Opery Narodowej oraz chór liczący 2000 śpiewaków. Obok ołtarza, na którym sprawowana będzie Msza św., stał będzie ponadtrzymetrowy, bogato zdobiony, Krzyż Misji, symbol kongresu, wykonany w 2007 roku z drewna dębowego pokrytego brązem przez nieżyjącego już złotnika Csabę Ozsváriego. Wewnątrz tej rzeźby znajdują się relikwie Krzyża Świętego i świętych węgierskich. Papież Franciszek pobłogosławił ten krzyż w listopadzie 2017 roku, na początku wizyty „ad limina” biskupów węgierskich w Rzymie, życząc, aby stał się on symbolem odnowy narodu węgierskiego, wychodzącej od Ewangelii i Eucharystii. Obecnie ten krzyż znajduje się w bazylice w Ostrzyhomiu.

Święty Patron stowarzyszeń i kongresów eucharystycznych

Paschalis Baylón Yubero (nazywany Serafinem Eucharystii) urodził się w Torre Hermoza w Aragonii (północna Hiszpania) 16 maja 1540 roku. Był pasterzem trzody. Mając 24 lata, wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych (alkantarzystów, franciszkanów ściślejszej obserwancji), którzy mieli swój konwent w Montfort w pobliżu Walencji. Był kucharzem, furtianem i kwestarzem. Uświęcenie swoje opierał na zjednoczeniu z Bogiem i na sumiennym wypełnianiu najniższych posług w klasztorze. Jego dewizą życiową były słowa: Dla Boga i Zbawiciela potrzeba mieć serce dziecka, dla bliźniego serce matki, dla siebie – serce sędziego. Żywił szczególną cześć dla Chrystusa w Najświętszym Sakramencie. Przełożony generalny wezwał go do klasztoru w Paryżu. Długą drogę z Walencji do Paryża Paschalis odbył pieszo. Tam prowadził dyskusje z hugenotami, trafnie zbijając ich zarzuty. Ze szczególnym żarem bronił prawdy o realnej obecności Pana Jezusa w Najświętszym Sakramencie. Po dłuższym pobycie w klasztorze paryskim, Paschalis został ponownie przeniesiony do klasztoru w okolice Walencji, w Hiszpanii. Tam ciężko zachorował i zmarł 17 maja 1592 roku w Villareal (prowincja Castellón). Legenda głosi, że w czasie Mszy św. pogrzebowej dwa razy otworzył oczy: w czasie podniesienia hostii i kielicha. Była to nagroda za jego głęboką cześć do Eucharystii. Pozostawił po sobie około 20 niewielkich traktatów dogmatycznych i ascetycznych. Dnia 29 października 1618 roku papież Paweł V beatyfikował go, a 16 października 1690 roku papież Aleksander VIII wpisał go do katalogu świętych. Ze względu na jego szczególne nabożeństwo do Eucharystii Leon XIII ogłosił go w 1897 roku patronem stowarzyszeń i kongresów eucharystycznych. Grób Paschalisa w Villareal został zbezczeszczony w czasie hiszpańskiej wojny domowej (1936-1939), a jego relikwie spalono.

***

Daty i miejsca Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych

28-30 VI 1881 – Lille (Francja),

13-17 IX 1882 – Awinion (Francja)

5-10 VI 1883 – Liège (Belgia)

9-13 IX 1885 – Fryburg (Szwajcaria)

20-25 VI 1886 – Tuluza (Francja)

2-6 VII 1888 – Paryż (Francja)

16-21 VIII 1890 – Antwerpia (Belgia)

14-21 V 1893 – Jerozolima (Syria)

25-29 VII 1894 – Reims (Francja)

20-24 IX 1897 – Paray-le-Monial (Francja)

13-17 VII 1898 – Bruksela (Belgia)

7-11 VIII 1899 – Lourdes (Francja)

4-9 IX 1901 – Anvers (Francja)

3-7 IX 1902 – Namur (Belgia)

20-24 VI 1904 – Angoulême (Francja)

1-4 VI 1905 – Rzym (Włochy)

15-19 VIII 1906 – Tournai (Belgia)

6-11 VIII 1907 – Metz (Lotaryngia, dziś Francja)

8-13 IX 1907 – Londyn (Anglia)

4-8 VIII 1909 – Kolonia (Niemcy)

7-11 IX 1910 – Montreal (Kanada)

23 VI-1 VII 1911 – Madryt (Hiszpania)

12-15 IX 1912 – Wiedeń (Austria)

23-27 IV 1913 – Malta

22-26 VII 1914 – Lourdes (Francja)

24-29 V 1922 – Rzym (Włochy)

22-27 VI 1924 –Amsterdam (Holandia)

20-24 VI 1926 – Chicago (USA)

6-9 IX 1928 – Sydney (Australia)

7-11 V 1930 – Kartagina (Tunezja)

21-26 VI 1932 – Dublin (Irlandia)

10-14 X 1934 – Buenos Aires (Argentyna)

3-7 II 1937 – Manila (Filipiny)

25-30 V 1938 – Budapeszt (Węgry)

27 V-1 VI 1952 – Barcelona (Hiszpania)

14-24 VII 1955 – Rio de Janerio (Brazylia)

31 VII-7 VIII 1960 –Monachium (Niemcy)

26 XI-6 XII 1964 – Bombaj (Indie)

18-25 VIII 1968 – Bogota (Kolumbia)

18-25 II 1973 – Melbourne (Australia)

1-8 VIII 1976 – Filadelfia (USA)

16-23 VII 1981 – Lourdes (Francja)

11-18 VIII 1985 – Nairobi (Kenia)

5-8 X 1989 – Seul (Korea Płd.)

7-13 VI 1993 – Sewilla (Hiszpania)

25 V-1 VI 1997 – Wrocław (Polska)

15-22 VI 2000 – Rzym (Włochy)

10-17 X 2004 – Guadalajara (Meksyk)

15-22 VI 2008 – Québec (Kanada)

10-17 VI 2012 – Dublin (Irlandia)

24-31 I 2016 – Cebu City (Filipiny)

05-12 IX 2021 – Budapeszt (Węgry)

termin do ustalenia 2024 – Quito (Ekwador)