Józef Sebastian Pelczar urodził się 17 stycznia 1842 r. w Korczynie koło Krosna w rodzinie średniozamożnych rolników. Jego rodzice byli głęboko pobożni i przekazali przyszłemu świętemu żywą wiarę.

Modlili się razem na różańcu, uczestniczyli w życiu parafii. Od szóstego roku życia Józef był ministrantem, co było dla niego źródłem wielkiej radości. Po ukończeniu szkoły w Korczynie uczęszczał do liceum w Rzeszowie. W tym czasie pogłębiało się w nim pragnienie, by zostać kapłanem. Po zdaniu matury w 1860 r. wstąpił do seminarium w Przemyślu. Dzięki swojej uprzejmości i duchowi przyjaźni był bardzo lubiany przez kolegów. Po przyjęciu święceń prezbiteratu 17 lipca 1864 r. przez rok pracował w parafii w Samborze, skąd w 1865 r. udał się na dwuletnie studia do Rzymu.

W Wiecznym Mieście

Zamieszkał w świeżo zorganizowanym Kolegium Polskim. Rzym oczarował go wspaniałymi bazylikami i kościołami, dlatego w każdą sobotę odwiedzał nowy kościół. Studiował bardzo intensywnie, zdobywając w ciągu zaledwie dwóch lat dwa doktoraty – z teologii i prawa kanonicznego. Słuchał wykładów m.in. w Kolegium Rzymskim (dzisiaj Papieski Uniwersytet Gregoriański). Był bardzo zdolny, a przy tym niezwykle pracowity.

Starał się dobrze planować i wykorzystywać czas przeznaczony na studia. Przy całej intensywności nauki bardzo dbał o wysoki poziom swego życia duchowego. Troszczył się o codzienną modlitwę i czytanie duchowe. Praktykował tzw. małe rekolekcje, poświęcając jeden dzień w miesiącu na skupienie i przedłużoną modlitwę. Bardzo głębokim przeżyciem były dla niego rekolekcje ignacjańskie odprawione pod kierunkiem ojca jezuity. Pod ich wpływem zrobił wiele postanowień, m.in. by każdego dnia robić dwa rachunki sumienia. Doświadczenie to było tak wielkie, że przez jakiś czas miał zamiar wstąpić do Towarzystwa Jezusowego.

Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego

Po powrocie do Przemyśla w 1869 r. wykładał teologię pastoralną w tamtejszym seminarium. W latach 1877-1899 mieszkał w Krakowie, gdzie był profesorem i rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. To dzięki niemu ten ważny dla kultury narodowej uniwersytet bardzo się rozwinął. Obok pracy na uczelni bardzo dbał o przepowiadanie słowa Bożego i troszczył się o krakowskich biedaków.

Sam praktykował i gorliwie szerzył piórem nabożeństwo do Najświętszego Serca Pana Jezusa i Niepokalanego Serca Maryi. Mieszkał w tym czasie u franciszkanów i wstąpił do III Zakonu św. Franciszka. W 1894 r. założył w Krakowie Zgromadzenie Służebnic Najświętszego Serca Jezusa, które miało troszczyć się o potrzebujących i szerzyć kult Serca Zbawiciela. Napisał do sióstr sercanek: Pośród pragnień Serca Jezusowego jednym z najgorętszych jest to, by Najświętsza Jego Rodzicielka była czczona od wszystkich i miłowana, raz dlatego, że Ją Pan sam niewypowiedzianie miłuje, a po wtóre, że Ją uczynił Matką wszystkich ludzi, żeby Ona swą słodkością pociągała do siebie nawet tych, którzy uciekają od świętego Krzyża, i wiodła ich do Serca Boskiego.

Biskup przemyski

W 1899 r. ks. Józef Pelczar został mianowany biskupem pomocniczym w Przemyślu, a od 17 grudnia 1900 r. ordynariuszem przemyskiej diecezji. W krótkim czasie rozwinął w niej bogatą działalność duszpasterską: powstało wiele nowych parafii i stowarzyszeń kościelnych, urządził bibliotekę i muzeum diecezjalne. Bardzo dbał o wykształcenie księży, kierując do nich wiele listów poświęconych duchowej formacji. Zwołał też synod diecezjalny, by ożywić działalność duszpasterską w 1902 r. założył Małe Seminarium. Przeprowadził reformę nauczania religii w szkołach podstawowych w całej diecezji. Z wielką gorliwością wizytował parafie, dbając o kształtowanie w wiernych ducha świętości. Bardzo wiele czasu poświęcał na modlitwę, z której czerpał natchnienie i inspirację do posługi pasterza diecezji.

Podobnie jak wcześniej w Krakowie, również w Przemyślu bp Józef Pelczar otaczał troską ubogich. Obok pracy duszpasterskiej żywo interesował się też przemianami społeczno-kulturowymi na terenach Polski ciemiężonej przez trzech zaborców. W czasie trwania I wojny światowej (1914-1918) Przemyśl zajęty był przez Moskali, którzy zrabowali miasto, nie oszczędzając pałacu biskupa.

Józef Pelczar zmarł 28 marca 1924 r., pozostawiając żywy przykład świętości. Beatyfikował go Jan Paweł II 2 czerwca 1991 r. w Rzeszowie, zaś 18 maja 2003 r. w Rzymie kanonizował go razem z bł. Urszulą Ledóchowską. Przypomniał wtedy: Dewizą życia biskupa Pelczara było zawołanie: „Wszystko dla Najświętszego Serca Jezusowego przez niepokalane ręce Najświętszej Maryi Panny”. To ono kształtowało jego duchową sylwetkę, której charakterystycznym rysem jest zawierzenie siebie, całego życia i posługi Chrystusowi przez Maryję. Swoje oddanie Chrystusowi pojmował nade wszystko, jako odpowiedź na Jego miłość, jaką zawarł i objawił w sakramencie Eucharystii.

Relikwie św. Józefa Sebastiana Pelczara znajdują się w przemyskiej katedrze, gdzie wielu wiernych modli się do Boga za przyczyną świętego biskupa. W szczególny sposób bp Pelczar jest czczony w krakowskim kościele sercanek, gdzie znajduje się poświęcona mu kaplica. Jego wspomnienie przypada 19 stycznia.