Zobaczymy, w jaki sposób Apostolstwo Modlitwy interpretowało, ucieleśniało i promowało nabożeństwo do Serca Jezusowego, a następnie przyjrzymy się, w jaki sposób proponuje tę duchowość dzisiaj. Apostolstwo Modlitwy jest jednym z wcieleń tej duchowości, więc musimy być szczególnie uważni na kontekst historyczny, w którym ten apostolat się narodził.

 

Kontekst: stulecie misji

Jest to kontekst, w którym narodziło się Apostolstwo Modlitwy i dlaczego przez 180 lat ta kościelna posługa pogłębiała swoje nabożeństwo do Serca Jezusa, będące duchowym fundamentem. Apostolstwo Modlitwy ma swoje korzenie w intuicji francuskiego jezuity, o. François-Xaviera Gautreleta. To właśnie 3 grudnia 1844 r., w święto św. Franciszka Ksawerego, rozpoczęła się ta historia. W tętniącym życiem kontekście XIX wieku, epoki wielkich misji, o. Gautrelet stanął przed szczególnym wyzwaniem. W domu formacyjnym w Vals-près-le-Puy obserwował młodych jezuitów w trakcie szkolenia, entuzjastycznie nastawionych do opowieści o swoich współbraciach misjonarzach powracających z odległych krajów, zwłaszcza z Madurai w południowych Indiach. Ten entuzjazm, choć godny pochwały, groził odciągnięciem tych młodych mężczyzn od ich bezpośrednich studiów. To właśnie wtedy miał natchnienie, które zmieniło ich duchowe życie. Powiedział do nich: Bądźcie misjonarzami już teraz poprzez waszą modlitwę, poprzez ofiarę waszego codziennego życia. Wasza misja jest tutaj, w waszych studiach i w prostych rzeczach każdego dnia. Wypełniając ją z gotowością pełnienia woli Bożej, już jesteście apostołami, którzy pomagają całemu Kościołowi. Módlcie się za mężczyzn i kobiety, których spotkacie jutro.

Ta prosta, a zarazem głęboka propozycja natychmiast trafiła do pragnień tych młodych jezuitów, którzy chcieli iść i głosić Ewangelię aż po krańce ziemi. Oferowała im konkretny sposób na natychmiastowe uczestnictwo w misji Chrystusa, kontynuując jednocześnie ich formację i pogłębiając ich dyspozycyjność. Ta duchowa intuicja nie ograniczała się do murów seminarium; znalazła echo wśród wielu świeckich pragnących przyczynić się do misyjnego rozmachu tamtych czasów. Pięć lat później, w 1849 roku, o. Gautrelet sformalizował tę intuicję, oficjalnie zakładając Apostolstwo Modlitwy w Tuluzie. Inicjatywa ta wpisuje się w szerszy kontekst duchowej odnowy we Francji, naznaczonej przede wszystkim niezwykłym wzrostem nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Wraz z przybyciem o. Henri Ramière’a SJ (1821-1884), który był uczniem o. Gautreleta i został jego następcą w prowadzeniu Apostolstwa Modlitwy, dzieło nabrało prawdziwego rozpędu. Ramière, błyskotliwy teolog i płodny pisarz, odegrał kluczową rolę w pogłębieniu i usystematyzowaniu związku między Apostolstwem Modlitwy a nabożeństwem do Serca Jezusowego.

 

Duchowość Serca Jezusowego z perspektywy apostolskiej

W 1861 roku o. Henri Ramière SJ rozpoczął publikację „Posłańca Serca Jezusowego”, czasopisma, które szybko rozprzestrzeniło się na całym świecie, docierając do sieci ponad 13 milionów członków. Wyraźnie wyartykułował misję Apostolstwa Modlitwy w odniesieniu do nabożeństwa do Serca Jezusowego, przyjmując zdecydowanie misyjną perspektywę. Jego podejście przekształciło osobiste nabożeństwo w prawdziwy apostolat, dotykając milionów ludzi.

Jak widać w jego pierwszej książce, o. Ramière musiał wykorzystać całą swoją duchową inteligencję i dar pisania, aby przekonać członków Apostolstwa Modlitwy, że ich doświadczenie jest zakorzenione w duchowości Serca Jezusa. Rzeczywiście, nabożeństwo do Najświętszego Serca było już szeroko rozpowszechnione wśród francuskich katolików w XIX wieku. Było ono jednak często związane z wieloma bractwami, których praktyki i wymagania mogły stanowić wyzwanie dla członków Apostolstwa Modlitwy. Dystansując się od niektórych z tych tradycyjnych praktyk, o. Ramière z powodzeniem odnowił tę duchowość, pokazując, jak Apostolstwo Modlitwy wpisuje się w nabożeństwo do Serca Jezusowego w bardziej przystępny i uniwersalny sposób.

Dziś można go uznać za drugiego założyciela Apostolstwa Modlitwy, który nadał mu nowy dynamizm, interpretując duchowość Serca Jezusowego w świetle Ćwiczeń duchowych św. Ignacego Loyoli.

Samo Apostolstwo Modlitwy od początku było naznaczone Ćwiczeniami duchowymi św. Ignacego, ponieważ François-Xavier Gautrelet SJ był formatorem jezuitów. Na przykład modlitwa ofiarowania, centralny element Apostolstwa Modlitwy od jego początków, jest inspirowana dynamiką apostolską proponowaną przez medytację nad wezwaniem „Wiecznego Króla” w Ćwiczeniach duchowych św. Ignacego (Oto jestem, Panie - Ćwiczenia nr 91), która prowadzi do osobistego ofiarowania (Weź, Panie, i przyjmij... - Ćwiczenia nr 234).

Ojciec Henri Ramière SJ formalnie włączył Apostolstwo Modlitwy z wyraźnym podejściem chrystologicznym i duchowym, w dynamikę Serca Jezusowego. Pogłębił intuicję jego początków. Modlitwa ofiarowania jest zatem nie tylko związana z ofiarowaniem studiów, pracy i działalności, ale jest również związana z intencją modlitwy za misję Kościoła, modlitwą wstawienniczą zjednoczoną z Sercem Jezusa.

Co więcej, publikując „Posłańca Serca Jezusowego”, zaczął zapraszać ludzi do modlitwy w intencjach Serca Jezusowego. Ważny punkt zwrotny nastąpił w 1879 roku, kiedy intencje modlitewne były formułowane co miesiąc przez papieża (Leona XIII) i powierzane Apostolstwu Modlitwy. Ramière pokazał wówczas, że modlitwa ta jest apostolska i otwarta na świat, a poprzez modlitwę ofiarną wierni jednoczą się z Sercem Jezusa w służbie Jego misji.

Kiedy o. Henri Ramière SJ mówi o „społecznym panowaniu Chrystusa”, odnosi się do idei, że modlitwa i działanie wierzących powinny przyczyniać się do ucieleśniania wartości chrześcijańskich we wszystkich sferach społeczeństwa. Jest to coś więcej niż zwykła indywidualna pobożność; oznacza to zaangażowanie w imię wiary w Jezusa Chrystusa, w konkretne wyzwania naszego świata: sprawiedliwość społeczną, solidarność, pokój i poszanowanie godności ludzkiej.

Proponuje prawdziwą współpracę w Królestwie Chrystusa, starając się zjednoczyć katolików na całym świecie w apostolskiej modlitwie, aby „przyszło Jego Królestwo!”. Wizja ta została przedstawiona w jego książce o Apostolstwie Modlitwy w 1861 roku, gdzie opisał sieć wstawiennictwa służącą misji Kościoła. Poprzez wyraźne osadzenie codziennej ofiary w perspektywie apostolskiej Ramière jednocześnie stworzył sieć modlitwy zjednoczonej z Sercem Jezusa.

 

Wewnętrzna postawa dyspozycyjności dla misji

Ojciec Henri Ramière SJ wyraźnie osadzając codzienną ofiarę zjednoczoną z Sercem Chrystusa w perspektywie apostolskiej, pokazuje, że nie tylko modlitwa jest apostolska czy misyjna, ale całe nasze życie. To, co on nazywa „modlitwą i gorliwością” (czyli uważnością, pilnością, zaangażowaniem), my dzisiaj nazywamy „modlitwą i działaniem”, ponieważ prawdziwa modlitwa przygotowuje nas do działania; otwiera nas na innych i na świat. Poprzez modlitwę ofiarowania czynimy siebie dostępnymi dla misji Chrystusa.

To dlatego, kiedy spisywaliśmy owoc czterech lat globalnych konsultacji i rozeznawania dla odnowienia Apostolstwa Modlitwy, zatytułowaliśmy ten dokument: Droga z Jezusem w gotowości apostolskiej (2014). Rzeczywiście, codzienna modlitwa ofiarowania, połączona z intencją modlitewną, prowadzi nas do tej wewnętrznej postawy dyspozycyjności dla misji.

Wspomniałem o procesie odtwarzania Apostolstwa Modlitwy, zainicjowanym w 2009 roku i ponownie założonym jako Światowa Sieć Modlitwy Papieża. Pozwólcie, że podzielę się pewną anegdotą. Kiedy o. Adolfo Nicolás SJ, poprosił o zainicjowanie tego procesu, podjęliśmy się diagnozy tej kościelnej posługi na całym świecie, starając się zrozumieć, na czym polega jej istota.

Oczywiście duchowość Serca Jezusowego jest jej duchowym fundamentem. Przez wiele lat wielu przychodziło zaczerpnąć z tej studni, aby napełnić się żywą i świeżą wodą, jak „źródło wody dającej życie wieczne”, o którym Jezus mówi Samarytance przy studni Jakuba (J 4, 1-30). Zauważyliśmy jednak, że po tylu latach, w wielu miejscach, studnia stała się trudno dostępna dla większości. Była jakby ukryta w środku gęstego lasu, zarośnięta krzakami i krętymi ścieżkami, znanymi tylko nielicznym wiernym. Trzymali zapaloną lampę, ale dla większości ścieżka była nieczytelna, język niezrozumiały, skarb niewidoczny. Wielu z was należy do tych wiernych, którzy z zapaloną lampą od dawna znają drogę. Wraz z odnowieniem Apostolstwa Modlitwy pragnęliśmy, wspomagani przez Ducha Pańskiego, otworzyć ścieżki, oznaczyć kamienie milowe, umieścić znaki i zapewnić kompasy, aby każdy mógł łatwo znaleźć studnię wody żywej, źródło Serca Jezusa, jak przekazała nam tradycja Apostolstwa Modlitwy. Codzienna modlitwa ofiarowania otwiera nas na postawę wewnętrznej dyspozycyjności dla misji, która przekłada się na otwartość serca i uległość Duchowi Pana. Wypływa ona z głębokiej osobistej miłości do Jezusa Chrystusa, która jest zakorzeniona w dynamice Serca Jezusowego.

***

tłumaczenie: ks. Stanisław Groń SJ