Formujcie dobrych rodziców, a będziecie mieli dobre dzieci – oto życiowa dewiza apostoła wyspy Mauritius, Jakuba Dezyderiusza Lavala nazywanego „Ojcem czarnych”, który zasłynął jako niestrudzony apostoł konfesjonału. Jego działalność misyjna przyczyniła się do powstania nowej metody pracy apostolskiej, dzięki której przyznano mu tytuł patrona zaangażowanego laikatu.

Człowiek modlitwy i wyrzeczenia, znak pojednania między religiami – tak postrzegany przez Kościół katolicki i takim przedstawił go papież Jan Paweł II w dniu 29 kwietnia 1979 roku w Rzymie, ogłaszając o. Lavala błogosławionym oraz patronem swojego pontyfikatu. Była to pierwsza beatyfikacja, jakiej dokonał Jan Paweł II po wyborze na Stolicę Piotrową.

Zarówno dzieło bł. o. Lavala, jak i pontyfikat św. Jana Pawła II noszą znamiona szeroko pojętego ekumenizmu. W każdą rocznicę śmierci Błogosławionego w dniu 9 września gromadzą się w sanktuarium przy jego grobie katolicy, protestanci, anglikanie, hindusi, buddyści, muzułmanie, bo jak twierdzą: Ojciec Laval jest jeden dla wszystkich i ukochał wszystkich. Niepodległe państwo Mauritius ogłosiło dzień śmierci o. Lavala świętem państwowym. W tym dniu nawiedza to sanktuarium do 200 tysięcy osób.

Dobre wychowanie

Jakub Dezyderiusz Laval urodził się 18 września 1803 roku we Francji. Pochodził z małej gminy Croth położonej w Normandii, z rodziny zamożnej i cieszącej się powodzeniem. Ojciec Jakuba studiował prawo i był merem gminy przez długie lata. Matkę jego uważano za przesadnie dobroczynną. Rodzina dzieliła posiłki z ubogimi, którzy bez obaw przychodzili po jałmużnę. Zwracano uwagę pani Laval, że wszystko rozdaje. Ona jednak zawsze miała na to gotową odpowiedź: Im więcej rozdaję, tym więcej Pan Bóg mi oddaje. W takim duchu wychowywała pięcioro dzieci, a zmarła, gdy Jakub ukończył siódmy rok życia. W Croth nie było szkoły, więc kiedy miał już 14 lat, ojciec oddał go w opiekę swojemu bratu Mikołajowi, księdzu proboszczowi w Tourville, który na plebani uczył i przygotowywał chłopców do niższego seminarium w Evreux. U stryja był uczniem przez trzy lata. W tym czasie zaprzyjaźnił się z uczniem Michałem Coquerel, późniejszym dyrektorem niższego seminarium. W niższym seminarium pozostał Jakub tylko przez rok, aby następnie kontynuować naukę w Kolegium Stanisława w Paryżu. Od dawna przeżywał kryzys religijny, gdyż myśl o kapłaństwie nie dawała mu spokoju. Przeczuwał, że opiera się łasce Bożej, ale wybrał inną drogę.

Kariera lekarska

Zdecydował się rozpocząć studia medyczne. Ukończył je 21 sierpnia 1830 roku, uzyskując doktorat z medycyny. Doktor Laval powrócił do Normandii i rozpoczął praktykę lekarską w Saint-Andre. Natychmiast zdobył sobie wielkie uznanie ludności jako wyjątkowy doktor, a większe powodzenie, gdy przekonano się, że od ubogich nie pobierał wynagrodzenia. Dodatkowo jeszcze dostarczał im niezbędnych lekarstw oraz troszczył się, aby nikomu nie zabrakło chleba. Taka heroiczna postawa młodego lekarza przyniosła mu wielki sukces, ale równocześnie narażała go na poważne trudności. Wiązały się one z zazdrością niewykształconych lekarzy, którym oczywiście ubywało pacjentów. Pod wpływem mera gminy pana Fontaine, który poczuł się zagrożony w swojej pozycji lekarza, jedyny aptekarz w Saint-Andre odmawiał realizowania recept doktora Lavala. W końcu użyto najgroźniejszą w środowisku wiejskim broń, czyli oszczerstwa. Okolica zatrzęsła się od plotek, zatem skromny doktor opuścił Saint-Andre. Laval wspomina ten czas swojej praktyki lekarskiej: Pracowałem dużo. Wzywano mnie ze wszystkich stron, gdyż nie brałem zapłaty. Nie przywiązywałem uwagi do pieniędzy i nie czułem pociągu do małżeństwa.

Nieplanowane nawrócenie

Doktor Laval udzielał się towarzysko. Lubił chodzić na zabawy i jeździć konno. Nie zawsze uczestniczył w niedzielnej Mszy św. Jednak w kościele wydawał się bardzo pobożny i skupiony. W swojej bibliotece zachował wiele książek religijnych, co zdziwiło kiedyś jego siostrę Gertrudę: Jak to się dzieje, że nie jesteś praktykującym katolikiem, a masz tyle książek religijnych? - Rzeczywiście – odpowiedział – to dziwne. Widzisz, opieram się Panu Bogu. Pod koniec 1832 roku pojechał do seminarium w Evreux. Tam poprosił pewnego wykładowcę teologii moralnej, aby wysłuchał jego spowiedzi. Profesor odesłał go do proboszcza katedry, mówiąc: To doskonały spowiednik, w sam raz dla pana!. Laval znalazł się w katedrze, lecz w decydującym momencie uciekł od konfesjonału. Za namową pobożnej pani Simon, u której wynajmował pokój, udał się na rozmowę do księdza Letarda. Wówczas postanowił zostać kapłanem. Całkowicie powrócił do praktyk religijnych. Trapiło go jednak uczucie, że jest wielkim grzesznikiem, że potrzebuje pokuty. To przekonanie pozostało, aż do ostatnich chwil jego życia. Zdarzyło się raz, że nieszczęśliwie spadł z konia i przeleżał dłuższy czas w szpitalu. O wypadku tym powiedział: Opatrzność Boża nie pozwoliła, abym zginął, bo jeszcze nie dość pokutowałem. W każdą niedzielę uczestniczył we Mszy św., przystępował do Komunii, a ubrany w komżę pomagał kantorom w ceremoniach i śpiewie. Widywano go wieczorami w kościele, jak potrafił długo modlić się. Odwiedzał rodzinę Simon, aby wspólnie z nimi odmawiać różaniec. W maju 1835 roku zorganizował nabożeństwo majowe z rozważaniem i różańcem, co nawet ludzie pobożni uznali za nadgorliwość nawróconego doktora. W końcu odkrył w kapłaństwie skuteczniejszy sposób pomagania bliźnim.

 

W seminarium Saint-Sulpice

Jakub zwierzał się proboszczowi w Tourville o zamiarze wstąpienia do stanu duchownego. Tym razem poprosił stryja, aby polecił go dyrektorowi seminarium w Evreux. Nie mogąc doczekać się odpowiedzi, pojechał do seminarium i otrzymał zapewnienie, że zostanie przyjęty. Tego samego dnia, 31 maja 1835 roku, uczynił spowiedź generalną. Dyrektorzy seminarium uwzględniając jego wiek, zaliczyli mu poprzednie studia i skierowali bezpośrednio na teologię do seminarium Saint-Sulpice w Paryżu. Laval przybył do seminarium 10 października 1835 roku. Od początku starałem się – zwierzył się później – trwać w milczeniu i zapomnieniu, by leczyć głębokie rany zadane przez grzech. Ukrywał przed klerykami liczne umartwienia. Nie zdołał jednak ukryć swojego zamiłowania do służby ubogim. Otrzymał funkcję jałmużnika. Polegała ona na tym, aby ubogim, którzy przychodzili i pukali do furty seminaryjnej, rozdzielać to, co zostawało w kuchni po posiłkach. Czynił to, jak wspominali koledzy: z wielkim szacunkiem i pobożnością. Mąż jego siostry Justyny wyznał: Widziałem w Tourville, że nosił włosiennicę, spał na sienniku bez prześcieradła przykryty tylko swoim płaszczem i wilczą skórą… Część dnia i nocy spędzał w kościele na modlitwie, gdy wychodził krwawiły mu kolana. Ksiądz Le Hir podaje, że pewnego razu w zimie odmawiał z Jakubem brewiarz w alei parkowej. Zimno było dokuczliwe, a tymczasem pobożny Laval odmawiał psalmy powoli ze czcią. - Wtedy pomyślałem – wspomina ksiądz Le Hir – że ten dobry ksiądz Laval jest naprawdę odważny, ale mógłby jednak odmawiać brewiarz nieco szybciej. Święcenia kapłańskie otrzymał Jakub Dezyderiusz Laval 22 grudnia 1838 roku.

Proboszcz z Pinterville

Ksiądz Jakub powrócił do Normandii. Z dniem 8 stycznia 1839 roku otrzymał dekret mianujący go proboszczem parafii, która liczyła 483 mieszkańców. W niedzielnych Mszach św. uczestniczyło wówczas do 12 osób. Ksiądz Laval już od godziny czwartej rano rozpoczynał modlitwę w kościele. Codziennie po Mszy, którą sprawował o godzinie ósmej, pozostawał na dziękczynieniu aż do godziny dziesiątej. Wieczorami przebywał w kościele na adoracji przed Najświętszym Sakramentem. Większość mieszkańców Pinterville zatrudniała się w fabrykach pobliskiego Louviers, dlatego gorliwy proboszcz miał poważne trudności z zorganizowaniem katechizacji. Tylko dwa lata pozostał ksiądz Laval w Pinterville. W sierpniu 1840 roku dwóch kleryków z Saint-Sulpice, będąc na wakacjach, odwiedziło jego parafię. Seminarzyści opowiadali o wizycie bp. Collier i planach ks. Franciszka Libermanna dotyczących założenia zgromadzenia misjonarzy dla ewangelizacji rasy czarnej. Ksiądz Jakub wyraził wówczas zamiar przyłączenia się do tego dzieła. Po trzech miesiącach, gdy w seminarium zastanawiano się, kto mógłby pojechać na wyspę Mauritius wraz z bp. Collierem i ks. Tisserantem, jeden z kleryków przypomniał wakacyjną rozmowę z proboszczem z Pinterville. Ksiądz Galais napisał do ks. Lavala, że jeśli nadal trwa w zamiarze wyjazdu na misje, to niech natychmiast przyjeżdża do Paryża. Ksiądz Laval przyjechał do Saint-Sulpice. Tam odprawił rekolekcje i podjął decyzję przystąpienia do tworzącego się zgromadzenia misyjnego. Powrócił do Pinterville, aby 21 lutego 1841 roku pożegnać swoich parafian. Zostawił ubogim wszystko, co miał na plebani. Kilka miesięcy później, 4 czerwca 1841 roku w Londynie wsiadł na statek wypływający w daleką podróż.

Wyspa szczęścia

Wyspa Mauritius liczyła 140 tysięcy mieszkańców. W roku 1839 wyzwolono ostatecznie resztę 47 tysięcy niewolników. Sytuacja religijna przedstawiała się następująco: katolików było 80 tysięcy, z czego tylko jeden procent uczestniczył w niedzielnych Mszach św. Proboszcz z Moka udzielał Komunii świętej dwom osobom, zaś proboszcz w Pamplemousses rozdawał na Wielkanoc Komunię św. dziesięciu parafianom. Istniał także jeszcze jeden poważny problem. Szkoły rządowe były tylko protestanckie. Angielski gubernator usuwał z wyspy Francuzów, stąd oświadczył, że w krótkim czasie „francuski kapłan” będzie zmuszony opuścić Mauritius. Gubernator jednak nie przewidział, że wola Boża zatrzyma misjonarza Lavala na tej wyspie przez 23 lata.

Dzieci Ojca Lavala

Ojciec Laval zamieszkał w drewnianym baraku, nazywanym przez tubylców „pawilonem”. Czarni, którzy przychodzili go odwiedzić, zauważyli, że żyje bardzo ubogo i wszystkim okazuje szacunek. W jego obecności czuli się dobrze. Uczucie, że biały człowiek ich kocha, było dla tych biedaków czymś zaskakującym. Ojciec Laval nazywał ich „swoimi dziećmi”, a oni chętnie nazywali siebie „dziećmi Ojca Lavala”. Zapraszał ich do wspólnej modlitwy, po której nauczał katechizmu. W tym celu opanował język kreolski. Napisał w narzeczu Mały Katechizm oraz Wielki Katechizm. Natychmiast przekonał się, że pilną troską było przygotowanie „swoich dzieci” do chrztu i sakramentu małżeństwa. Okazywał się bardzo surowy w dopuszczeniu do Pierwszej Komunii św. nawet tych, których sytuacja rodzinna została uregulowana. Musieli oni udowodnić przykładnym życiem, że chcą wytrwać w życiu religijnym. Taka próba trwała od dwóch do trzech lat, a nawet i dłużej. Nie podobało się Ojcu Lavalowi, że na niedzielnej Mszy św. Czarni musieli zajmować miejsce z tyłu kościoła za barierką, której nie wolno im było przekroczyć. Wprowadził więc dla nich specjalną Mszę św. w południe, gdy biali urządzali sobie sjestę. Była to tak zwana Msza św. dla Czarnych. Biskup Collier napisał w tym czasie: Nie śmiem mówić mu, w jaki sposób ma czynić dobro.

Do końca ich umiłował

W piątek 2 maja 1856 roku o. Laval upadł w konfesjonale na skutek zawału serca. Gdy odzyskał przytomność, powiedział do kapłana, który udzielał mu sakramentu chorych: Jak to dobrze, gdy się pracuje dla ubogich. Padłem na polu walki. Ostatni list napisał 5 września 1864 roku do swojej siostry Gertrudy: Niech cię pociesza, Droga Siostro, Pan Jezus i Jego święta Matka. Oni są naszą jedyną pociechą na ziemi i w wieczności. Obyśmy mogli jak najszybciej zadowalać się jasnym widokiem Jezusa i Maryi. Tęskno mi, by nędze tego życia się skończyły. Wierzę, że koniec już niedaleki, widzę, że gasnę jak nikły płomyk. Pozdrowienia dla męża i wszystkich krewnych. Do widzenia, Droga Siostro, w błogosławionej wieczności. Dwa dni później został częściowo sparaliżowany. W piątek rano przyjął sakramenty św. i rozmawiał z ks. Masuyem. Ten uklęknął przy umierającym i szeptał mu do ucha: Jakże Ojciec jest szczęśliwy! Wydaje mi się, że widzę dzieci, jakie Ojciec posłał przed sobą do nieba. Czy Ojciec słyszy jak wołają: – Już idzie! Już idzie! Jakże one się cieszą. - Cieszą się – odpowiedział – ale ja cieszę się bardziej, bo czuję, że nareszcie do nich idę. Ojciec Jakub Laval umarł 9 września 1864 roku. Na Mauritiusie zapanowała żałoba. Tłumy zaczęły przybywać do stolicy Port-Louis, aby po raz ostatni zobaczyć ukochanego Ojca. W uroczystościach pogrzebowych wzięło udział ponad 40 tysięcy „dzieci Ojca Lavala”.

przedruk z: duchacze.pl