W Katedrze świętego Piotra czcić będziemy tę władzę, którą Chrystus Pan powierzył Apostołowi, a która w Katedrze posiada swój symbol, swój dostępny ludowi obraz i swój kościelny wyraz. Jakżeż nie przypomnieć tego, że począwszy od III wieku wielki afrykański biskup i męczennik, święty Cyprian, posługiwał się tym słowem dla wykazania władzy, jaką Kościół rzymski czerpie z Katedry Piotrowej, skąd, jak on powiada, wypływa jedność hierarchii (…). Będzie to dobrze z naszej strony, jeżeli święto to otoczymy czcią jemu właściwą, mając na myśli niezastąpioną i opatrznościową funkcję magisterium kościelnego, które w nauczaniu papieskim znajduje swój najbardziej uprawniony wyraz. Wiadomo, niestety, że dzisiaj niektóre prądy myśli, która jeszcze uważa się za katolicką, pragnęłyby, ażeby dla sformułowania obowiązujących prawd wiary wspólnota wiernych posiadała pierwszeństwo przed funkcją nauczania episkopatu i pontyfikatu rzymskiego, wbrew nauczaniu Pisma świętego i wbrew nauce Kościoła, otwarcie przez niedawny Sobór potwierdzonej. Te prądy myśli stanowią groźne niebezpieczeństwo dla autentycznego pojęcia o Kościele, dla jego bezpieczeństwa wewnętrznego i dla jego posłannictwa ewangelizacji w świecie. Gdy ze czcią odnosimy się do magisterium hierarchicznego, oddajemy cześć Chrystusowi, jedynemu naszemu Nauczycielowi. (…) Oby Zbawiciel raczył zachować i pomnożyć, dla potrzeb naszych czasów, ten przesycony miłością kult, tę synowską i pełną zaufania cześć względem ustanowionego przez Chrystusa magisterium kościelnego. Niechaj łaskawie oręduje za nami Apostoł, który tego magisterium sam pierwszy otrzymał mandat, a który i dzisiaj także, ze swojej Katedry rzymskiej, naszą ręką wam błogosławi.

z przemówienia papieża Pawła VI podczas Audiencji generalnej - 22 II 1964

***

Od IV wieku chrześcijanie rzymscy znali i obchodzili święto Katedry świętego Piotra, wspominając, że Apostoł był biskupem tego miasta. W 1558 roku papież Paweł IV ustalił 18 stycznia jako pamiątkę wstąpienia na tron rzymski św. Piotra, a 22 lutego na obchód święta objęcia stolicy w Antiochii. Oba święta obchodzono początkowo tylko w Rzymie. Paweł IV rozszerzył ten obchód na cały Kościół łaciński. Do roku 1969 Kościół łaciński obchodził oddzielnie dwa święta związane ze Stolicą Piotrową: Katedry św. Piotra w Rzymie (18 I ) i Katedry św. Piotra w Antiochii (22 II). Po reformie kalendarza liturgicznego obydwa święta połączono w jedno i obchodzi się je 22 lutego jako Święto Katedry św. Piotra. W tym dniu modlimy się, aby: (...) pośród zamętu świata nasza wiara pozostała nienaruszona.

Honorowe miejsce nauczania - katedra

Po grecku i po łacinie słowo cathedra oznacza „krzesło”. Zazwyczaj z takiego honorowego miejsca biskup pouczał wiernych. Ojcowie Kościoła używali tego symbolu do wyrażenia władzy biskupiej. Szczególnie zaś odnosili go do rzymskiej stolicy św. Piotra. W III wieku św. Cyprian napisał w jednym ze swoich listów: Piotrowi dane jest pierwszeństwo, aby okazać, że jeden jest Kościół Chrystusa i jedna katedra (List 43, 4).

W starożytnym Rzymie wielką czcią darzono drewnianą katedrę-krzesło, na której miał zasiadać św. Piotr. Kult Piotra Apostoła skupił się w bazylice, zbudowanej nad jego grobem tuż po roku 324. Budowla przykryła w przeważającej części pogański cmentarz przy Via Cornelia i była mocno wbudowana we Wzgórze Watykańskie.

W IV wieku papież św. Damazy przeniósł katedrę-krzesło do zbudowanego przez siebie baptysterium na Watykanie, gdzie przez wieki była dostępna dla pielgrzymów, którzy z wielką czcią odnosili się do tego symbolu władzy.

Gdy w XVI wieku rozpoczęto budowę obecnej Bazyliki św. Piotra, przeniesiono do niej katedrę, składającą się z wielu kawałków drewna dębowego inkrustowanego i umocnionego bogato zdobionymi płytami z kości słoniowej. Katedrę umieszczono w głównym ołtarzu, w absydzie bazyliki, we wspaniałej marmurowej oprawie, zaprojektowanej przez J.W. Berniniego (1598-1680) - jednego z budowniczych Bazyliki św. Piotra, łączącego doskonale umiejętności rzeźbiarza i architekta oraz malarza. Bernini jest też znany powszechnie jako twórca Fontanny Czterech Rzek na Piazza Navona w Rzymie.

W latach 1656-1665 Bernini zwieńczył katedrę-krzesło tzw. Glorią, którą nazwano od jego nazwiska Glorią Berniniego. To wspaniałe dzieło architektoniczne powstało za pontyfikatu papieża Aleksandra VII. Artysta użył całego swego talentu i w tron drewniany doskonale wkomponował nowy tron z pozłacanego brązu. Powstała więc jakby monumentalna ambona w kształcie tronu, zwieńczona tiarą papieską i dwoma aniołkami.

Katedra stanowi nastawę ołtarza głównego w olbrzymiej apsydzie Bazyliki św. Piotra. Duży tron z brązu osadzony jest na podstawie unoszonej przez czterech świętych Doktorów Kościoła: Ambrożego i Augustyna (przedstawicieli Kościoła łacińskiego) oraz Atanazego i Jana Chryzostoma (przedstawicieli Kościoła greckiego). Symbolizują oni powszechność Kościoła i łączność w wierze Kościoła Wschodniego i Zachodniego. Artysta stworzył w głębi nad ołtarzem monumentalną, pełną światła kompozycję barokową, bowiem nad „Tronem św. Piotra” widnieje oświetlone słońcem okno witrażowe z gołębicą – symbolem Ducha Świętego. Witraż wykonany jest z cienkich, barwnych, przepuszczających światło płytek alabastru.

Komisja archeologiczno-historyczna, powołana przez papieża Pawła VI do zbadania autentyczności katedry, stwierdziła, że jest to tron królewski ofiarowany papieżowi Janowi VIII przez króla francuskiego Karola Łysego, prawdopodobnie w 875 roku. Niezależnie od wyników badań katedra stanowi symbol ciągłości władzy papieskiej i nauczania ex cathedra.

Pierwszy spośród Apostołów

Pan Jezus wyróżnił spośród swoich uczniów Szymona, któremu zmienił imię na Piotr (Mt 16, 18). Był on zawsze stawiany pośród Apostołów na pierwszym miejscu. Jezus wyznaczył Piotra na przywódcę Kościoła. Był świadkiem Przemienienia Pańskiego na górze Tabor i krwawego potu Jezusa w Getsemani. On też zapragnął przyjść do Jezusa po falach jeziora i pierwszy nazwał Go Mesjaszem. Zapewniał Pana, że gotów jest pójść za Niego na śmierć i tylko on wyciągnął miecz, aby Go bronić w czasie aresztowania. W Wiecznym Mieście św. Piotr nauczał tego samego, czego nauczał w Judei, Samarii, Galilei i w Antiochii. W tym też mieście poniósł śmierć męczeńską, potwierdzając prawdziwość głoszonej przez siebie nauki.

Najstarsze źródła tradycji chrześcijańskiej podawały jako miejsce śmierci Piotra ogrody cesarskie, zwane ager vaticanus (pole watykańskie), które rodzina Augusta Oktawiana założyła na brzegu Tybru, naprzeciw właściwego miasta. Tam cesarze rzymscy założyli stadiony sportowe i cyrki, tam podczas prześladowań poniosło śmierć męczeńską wielu chrześcijan, między innymi św. Piotr ukrzyżowany głową w dół. W tym miejscu - z rozkazu cesarza Konstantyna Wielkiego - postawiono olbrzymią pięcionawową bazylikę, której budowę rozpoczęto w roku 324, a ukończono w roku 349. Przetrwała ona ponad tysiąc lat. Obecna Bazylika św. Piotra powstała na miejscu rozebranej pierwotnej bazyliki, a jej budowę rozpoczęto na polecenie papieża Juliusza II w 1506 roku, a zakończono w 1667 roku.

Piotr naucza z Rzymu

Nauczanie Piotra z Rzymu odbywało się poprzez listy, a także przez specjalnych wysłanników, kierowanych do niektórych wspólnot chrześcijańskich powstających w rozlicznych regionach Cesarstwa Rzymskiego. Misję kierowania Kościołem powierzył Jezus Piotrowi, a ta obejmuje: pieczę nad wiernymi, tj. nad owcami i pasterzami, umacnianie w wierze Ludu Bożego, czuwanie nad doktryną wiary i nad obyczajami oraz wyjaśnianie prawd zawartych w Objawieniu Bożym.

Sam Piotr wyznaje: Będę zawsze wam przypominał o tym, choć tego świadomi jesteście i umocnieni w obecnej [wśród was] prawdzie. Uważam zaś za słuszne pobudzić waszą pamięć, dopóki jestem w tym namiocie, bo wiem, że bliskie jest zwinięcie mojego namiotu, jak to nawet Pan nasz, Jezus Chrystus, dał mi poznać. Starać się zaś będę, abyście zawsze mieli sposobność po moim odejściu o tym sobie przypominać (2 P 1, 12-15).

W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy: Papież, Biskup Rzymu i następca św. Piotra, jest „trwałym i widzialnym źródłem i fundamentem jedności zarówno biskupów, jak rzeszy wiernych”. „Biskup Rzymski z racji swego urzędu, mianowicie urzędu Zastępcy Chrystusa i Pasterz całego Kościoła, ma pełną, najwyższą, i powszechną władzę nad Kościołem i władzę tę zawsze ma prawo wykonywać w sposób nieskrępowany” (nr 882).

Grób Apostoła,  mieszczący się pod ołtarzem Konfesji w Bazylice św. Piotra, przypomina, że z Rzymu wciąż rozbrzmiewa w nauczaniu papieskim nieomylny głos Chrystusa, a nasza wiara osadzona jest na mocnym fundamencie Apostołów. Nawet wtedy, kiedy papieże nie urzędowali w Rzymie, a przewodzili Kościołowi z ustanowienia Pana, czynili to nie jako biskupi: Viterbo, Perugii czy Avignonu, lecz jako biskupi Rzymu.

Święto Katedry św. Piotra przypomina nam o miłości do Jezusa i do Jego następców oraz o Kościele, który jest katolicki, apostolski, ale także rzymski - w tym sensie, że Rzym jest miejscem, gdzie św. Piotr złożył ostateczne świadectwo swej wiary i miłości do Jezusa, co przedłuża się w posłudze jego następców.

Powinniśmy odznaczać się synowską miłością wobec papieża i wiernością wobec papieskiego nauczania. Czynimy to, gdy modlimy się w intencjach powierzonych nam przez Ojca Świętego oraz gdy modlimy się za niego i wcielamy w życie słowa, które on do nas kieruje.