Grekokatolicy na Słowacji obchodzą święto Serca Jezusowego w piątek po drugiej niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego. Ma ono nazwę: Święto najsłodszego Pana, Boga i Zbawcy naszego, Jezusa Chrystusa, miłującego ludzi.

Początki kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa sięgają XII w., kiedy o Sercu Zbawiciela pisali św. Anzelm oraz św. Bernard z Clairvaux, a błogosławiony niemiecki mistyk, Jozef Hermann, napisał około roku 1200 hymn ku czci Boskiego Serca pod tytułem Summi Regis Cor, aveto. W ten sposób moglibyśmy wymienić wielu świętych, którzy w następnych wiekach kontynuowali nabożeństwo do Serca Pana Jezusa. Francuska mistyczka Małgorzata Maria Alacoque, żyjąca w XVII w., wielka propagatorka nabożeństwa ku czci Najświętszego Serca Jezusowego, które zostało jej objawione przez Jezusa, zapoczątkowała wielki kult Serca Jezusowego w formie, w jakiej znamy go dzisiaj. W następnych stuleciach kult ten rozprzestrzeniał się w całym Kościele katolickim. W 1856 r. papież Pius IX uczynił święto Najświętszego Serca Jezusowego obowiązującym w Kościele na całym świecie, a Pius XII w encyklice Haurietis aquas wyjaśnił jego teologię.

Jaka była reakcja katolickich Kościołów wschodnich na coraz bardziej rozpowszechniający się kult Najświętszego Serca Jezusowego? Już w 1892 r. został przez Rzym zatwierdzony tekst Akatystu ku czci Serca Jezusowego. Natomiast w 1922 r. eparchia (w terminologii rzymskokatolickiej „diecezja”) przemyska w Polsce wprowadziła Moleben (krotka modlitwa Kościołów wschodnich w rożnych życiowych potrzebach) do Najświętszego Serca Jezusowego. Metropolita Andrzej Szeptycki zatwierdził święto Serca Jezusowego w Kościele greckokatolickim na Ukrainie, chociaż kult ten istniał tam już wcześniej i zatwierdzenie go było tylko konsekwencją czci do Serca Zbawiciela. W końcu w latach 1944-1945 został zatwierdzony przez Rzym nowy formularz święta w języku staro-cerkiewno-słowiańskim. Nie używa się w nim określenia „Boskie Serce” i nie znajdziemy tam odniesienia do objawień św. Małgorzaty Alacoque.

W Kościele greckokatolickim na Słowacji propagowanie kultu Najświętszego Serca Jezusowego zawdzięczamy ojcom bazylianom, którzy w pierwszej połowie XX w. rozpowszechniali go wśród grekokatolików w eparchiach mukaczewskiej i preszowskiej. Moleben do Serca Pana Jezusa stał się ulubioną modlitwą wiernych na Słowacji, szczególnie w czerwcu. Wielkim czcicielem Serca Pana Jezusa był też błogosławiony męczennik – bp Pavel Peter Gojdic (1888-1960) z zakonu bazylianów, który będąc klerykiem, zawierzył siebie Boskiemu Sercu i akt ten powtarzał każdego ranka. Jako biskup eparchii preszowskiej zachęcał wiernych do czczenia Serca Pana Jezusa i spędzał długie godziny na modlitwie przed Zbawicielem obecnym w Najświętszym Sakramencie.

Obecnie grekokatolicy na Słowacji obchodzą święto Serca Jezusowego w piątek po drugiej niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego. Ma ono inną nazwę niż w Kościele rzymskokatolickim, jego pełna nazwa w języku słowackim brzmi Sviatok nášho najsladšieho Pána, Boha a Spasitel’a Ježiša Krista, milujúceho l’udí, co można na język polski przetłumaczyć jako Święto najsłodszego Pana, Boga i Zbawcy naszego, Jezusa Chrystusa, miłującego ludzi. Gdy jednak spojrzymy na tropar i kondak tego święta, które są zmiennymi częściami liturgii wschodnich i które zmieniają się w zależności od dnia lub danego święta, widzimy, że teksty te są bardzo bogate i sławią Serce Pana Jezusa w sposób bliski chrześcijańskiemu Wschodowi. Tak oto brzmi część kondaku: W swoim najświętszym Sercu, Chryste Boże, okazałeś głębię swej miłości do nas. Daj, byśmy teraz Twe przykazania przestrzegali i na Twą miłość swoją odpowiadali… Święto Boskiego Serca jest obecnie stałą częścią kalendarza liturgicznego słowackich grekokatolików.

Na Słowacji jest kilka cerkwi pod wezwaniem Serca Jezusowego. Istnieją również stowarzyszenia i wspólnoty, których charyzmatem jest szczególne nabożeństwo do Serca Zbawiciela.

Tropar święta:

Vo svojom najsvätejšom Srdci, Kriste Bože, ukázal si hl’bku svojej

lásky k nám. Daj, aby sme teraz Tvoje prikázania zachovávali a Tvoju

lásku láskou splácali. V budúcom veku nám dopraj, aby sme mali

úcast na tvojej nekonecnej dobrote a tešili sa z krásy Tvojho božstva.

Fakt, że kult Serca Jezusowego został zaakceptowany i jest obecny w niektórych katolickich Kościołach wschodnich, wskazuje na powszechność zaproszenia Jezusa, by przychodzić do Jego Serca i znajdywać w Nim schronienie. Nie brak, oczywiście, opinii, że grekokatolicy nie powinni latynizować obrządku wschodniego i nie powinni przyjmować żadnych form nabożeństw i kultów z Kościoła rzymskokatolickiego. Wydaje się, że najrozsądniejsze jest pozostawienie każdemu grekokatolikowi wolności i umożliwienie wszystkim, którzy czują takie pragnienie, oddawania czci Boskiemu Sercu oraz odnajdywania w Nim ucieczki. Fakt obecności tego kultu w Kościele greckokatolickim może być także zaproszeniem dla wszystkich, by podziwiali bogactwo i rozmaitość Kościoła oraz uczyli się wzbogacać różnorodnością ludzi mieszkających obok nich, często nieakceptowanych i nierozumianych tylko z tego powodu, że brakuje nam odwagi, by bardziej i głębiej poznawać to, co inne, nie tracąc nic z tego co „nasze”. Tymczasem prawdziwa i autentyczna jedność Kościoła polega na jego różnorodności.

zdjęcia pochodzą z książki Diedicstvo sv. Cyrila a Metoda, PETRA, Prešov 2012