Jałmużna jest dobrowolnym darem materialnym świadczonym dla biednych z własnych dóbr. Praktykując ją, okazujemy miłość Bogu i bliźnim. Pomoc udzielana potrzebującym oczyszcza serca z grzechów, uwalnia z egoizmu, z chciwości i nieuporządkowanego pragnienia posiadania.

Jałmużna rozwija w nas cnotę hojności i stanowi jeden z uczynków miłosierdzia. Jest nie tylko sposobem wsparcia potrzebujących, lecz także doskonałą drogą duchowego wzrostu i dopełnieniem modlitwy i postu. Jest uczynkiem pokutnym i warunkiem Bożego błogosławieństwa. Jest naśladowaniem dobroci Boga w Jego nieskończonym miłosierdziu, bo On nigdy nie odmawia swoim dzieciom tego, o co Go proszą.

W Starym Testamencie jałmużna była ujęta w skodyfikowane formy i stanowiła pomoc potrzebującym, ubogim i przybyszom. Jednym z rodzajów takiej pomocy było pozostawienie po żniwach zboża na skraju pola, leżących kłosów, oliwek nie zerwanych z drzewa i winogron pozostałych po winobraniu (Kpł 19, 9-10; 23, 22; Pwt 24, 19-22; Rt 2). Inną formą jałmużny była dziesięcina składana co trzy lata na rzecz tych, którzy nie mieli ziemi – cudzoziemców, sierot, wdów, lewitów (Pwt14, 28-29; Tb 1,8). Nadto Stary Testament nakazywał życzliwe, hojne udzielanie pomocy, pożyczki bezprocentowej ubogim (Pwt 15, 7-11; Tb 4, 7-11; Prz 3, 27-28; 14, 21; 22, 9). Ponieważ jałmużna miała wartość ofiary składanej Bogu, dlatego odmówienie jej groziło przekleństwem (Syr 4, 1-6). Była też gestem dobroci okazywanej bliźniemu. Jako akt religijny jałmużna miała prowadzić do odpuszczenia grzechów: Woda gasi płonący ogień, a jałmużna gładzi grzechy (Syr 3, 30). Jałmużna uwalnia od śmierci i oczyszcza z wszelkiego grzechu. Ci, którzy dają jałmużnę, nasyceni będą życiem (Tb 12, 9).

W Nowym Testamencie Jezus Chrystus nakazuje niesienie pomocy ubogim i cierpiącym (Łk 10, 30-37; 16, 1-8; 16, 19-31) i zachęcado dyskretnego i bezinteresownego dawania jałmużny: Kiedy zaś ty dajesz jałmużnę, niech nie wie lewa twoja ręka, co czyni prawa (Mt 6, 2-4; Łk 14, 12-14). Dotyczy to także nieprzyjaciół i powinna być udzielana nie dla własnej korzyści, lecz ze względu na nagrodę od Boga (Łk 6, 31-36). Według Jezusa ważna jest nie wielkość złożonego daru, lecz liczy się nastawienie dającego. Wyraża to Zbawiciel, kiedy chwali wdowę za jej grosz wrzucony do skarbony świątyni jerozolimskiej( Łk 4, 25).

Kościół od swego początku uznawał wielką wartość jałmużny, organizując regularną opiekę nad ubogimi (Dz 6, 1; 1Tm 5, 9-10; Jk 2, 15-17; J 3, 17). W listach apostolskich znajdujemy zachęty do dzielenia się dobrami z potrzebującymi. Jeśliby ktoś posiadł na świecie majątek i widział, że brat jego cierpi niedostatek, a zamknął przed nim swe serce, jakże może trwać w nim miłość Boża? (1 J 3, 17). Święty Jakub zaś ostrzega: Będzie to bowiem sąd nieubłagalny dla tego, który nie czynił miłosierdzia; miłosierdzie odnosi triumf nad sądem (Jk 2, 13). Opis sądu ostatecznego w Ewangelii św. Mateusza jest przestrogą dla tych, którzy nie byli wrażliwi na potrzeby bliźnich (Mt 25, 35-46).

Dzielić się możemy nie tylko dobrami materialnymi, ale także duchowymi. Zwracał na to uwagę już biskup św. Cezary z Arles (503-542): Wiecie bowiem doskonale, że są dwa rodzaje jałmużny: pierwszy – dać głodnemu kęs chleba, drugi zaś posłużyć niewiedzącemu wiedzą. Jeżeli obfitujesz w coś, czym mógłbyś okazać pomoc ciału, Bogu niech będą dzięki! Jeżeli nie masz czym ciała nakarmić, wzmocnij duszę słowem Bożym. Święty Augustyn poucza: Nie tylko ten, kto daje łaknącemu pokarm, pragnącemu napój, nagiemu odzienie, podróżnemu gościnę, jeńcowi wykupienie, słabemu wspomożenie, smutnemu pocieszenie, błądzącemu drogę, wątpiącemu radę i potrzebującemu, co jest mu konieczne, lecz także kto daje przebaczenie grzeszącemu – jałmużnę daje (…) ponieważ miłosierdzie wyświadcza. Za największą jałmużnę uważano darowanie komuś wyrządzonej przez niego krzywdy. Wspomagać powinniśmy prawdziwie potrzebujących pomocy, a nie nadużywających naszej dobroci i wrażliwości: Niech się spoci jałmużna w ręku twym, zanim rozeznasz, komu ją masz dać (Didache 1, 5).

Jałmużna chrześcijańska różni się od działań filantropijnych i akcji humanitarnych ze względu na motywy, z których wynika. Nierzadko bowiem takie działania związane są z chęcią zdobycia rozgłosu (reklamy, sponsoringu). A głównym motywem dawania jałmużny powinna być miłość Boga i bliźniego w myśl słów Jezusa: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili (Mt 25, 40).

 Katolicka nauka społeczna i współczesne dokumenty nauczycielskiego urzędu Kościoła zachęcają do praktykowania jałmużny. Katechizm Kościoła Katolickiego do uczynków miłosierdzia wlicza także jałmużnę dawaną ubogim i zalicza ją do podstawowych świadectw miłości braterskiej oraz praktykowania sprawiedliwości, która podoba się Bogu (KKK 2447; 2462).

Obecnie sposobów dawania jałmużny jest wiele i okazję do tego stwarza nam świat mediów społecznościowych. Także okres rozliczeń podatkowych pozwala nam przekazać określony procent dochodu na cele charytatywne. Zawsze pamiętajmy o słowach Jezusa: Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią (Mt 5, 7).