Od początku lat 80. XX w. coraz bardziej dawał się we znaki kryzys gospodarczy ZSRR oraz państw należących do bloku komunistycznego, a co za tym idzie, malał także ich potencjał militarny.

Ważną rolę w tym czasie odegrał prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Regan, który zaprzestał prowadzenia dotychczasowej polityki ustępstw wobec Związku Radzieckiego. W 1985 r. Michaił Gorbaczow zapoczątkował tzw. pierestrojkę, próbę przebudowy systemu komunistycznego. Niewątpliwie na te wydarzenia miał duży wpływ Jan Paweł II, wspomagany modlitwą Polaków oraz przez społeczny opór robotników z „Solidarności” od 1980 r. Te polityczno-społeczne procesy zbiegły się z Rokiem Odkupienia 1983-1984, gdy cały Kościół świętował 1950. rocznicę zbawczej męki Chrystusa.

Proces beatyfikacyjny Franciszka i Hiacynty

Dnia 2 kwietnia 1981 r. Jan Paweł II podpisał dekret umożliwiający rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego fatimskich dzieci, które nie były męczennikami. Osiem lat później podpisał kolejny dekret ogłaszający, że Franciszek i Hiacynta, praktykowali w stopniu heroicznym cnoty wiary, nadziei i miłości względem Boga i bliźniego. Odznaczali się też cnotami kardynalnymi: roztropnością, sprawiedliwością, umiarkowaniem i męstwem oraz innymi z nimi związanymi. Odtąd dzieciom przysługiwał tytuł „Czcigodnych Sług Bożych”.

10. rocznica zamachu

Jan Paweł II był przekonany, że odpowiedź na apel Maryi, by ludzie się nawrócili do Boga, musi być podejmowana z pokolenia na pokolenie. Przez kolejne lata swego pontyfikatu często powracał myślą i sercem do tego portugalskiego sanktuarium. W 10. rocznicę zamachu na swoje życie, 13 maja 1991 r., uroczyście odmówił w Fatimie Akt zawierzenia świata Matce Bożej: Ileż razy kierowaliśmy do Ciebie to wezwanie! Dziś jesteśmy tu, aby dziękować, żeś zawsze nas wysłuchiwała, że okazywałaś się Matką: Matko misyjnego Kościoła idącego drogami ziemi ku trzeciemu milenium chrześcijaństwa. Matko ludzi, dziękujemy Ci za nieustanną opiekę, która pozwoliła nam uniknąć katastrof i nieodwracalnych zniszczeń, umożliwiła postęp i osiągnięcie nowoczesnych zdobyczy społecznych. Były to słowa pełne wdzięczności i nadziei dla całej ludzkości.

Na Krzeptówkach

Dnia 7 czerwca 1997 r., we wspomnienie Niepokalanego Serca Maryi, Jan Paweł II dokonał uroczystej konsekracji Sanktuarium Fatimskiego w Zakopanem – wotum wdzięczności dla Matki Bożej za ocalenie życia Ojca Świętego 13 maja 1981 r. Jan Paweł II powiedział: Orędzie fatimskie, które Maryja przekazywała światu za pośrednictwem trojga ubogich dzieci, składa się z wezwania do nawrócenia, do modlitwy, szczególnie różańcowej, oraz do zadość czynienia za grzechy własne i wszystkich ludzi. Orędzie to wyrasta z Ewangelii, ze słów Chrystusa wypowiedzianych zaraz na początku działalności publicznej: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!” (Mk 1, 15). Ma ono na celu przemianę wewnętrzną człowieka, pokonanie w nim grzechu i umocnienie dobra, pomoc w zdobywaniu świętości. (...) Orędzie fatimskie tchnie miłością Serca Matki, które jest zawsze otwarte dla dziecka, nieustannie mu towarzyszy, zawsze o nim myśli, nawet wtedy, gdy dziecko schodzi na bezdroża i staje się marnotrawnym synem (por. Łk 15, 11-32).

Dnia 1 października 1997 r. Jan Paweł II w liście do biskupa diecezji Leiria-Fatima z okazji 80. rocznicy fatimskiego cudu słońca napisał: Kiedy na progu trzeciego tysiąclecia przyglądamy się znakom czasu obecnym w wieku XX, Fatima jest z pewnością jednym z największych. Jest tak między innymi dlatego, że jej orędzie ujawnia wiele późniejszych wydarzeń i uzależnia je od odpowiedzi na jego wezwania. W orędziu tym widział Jan Paweł II lekarstwo na przeciwdziałanie konfliktom zbrojnym i pokusę niewiary, której ulegają pojedynczy ludzie i całe społeczeństwa.

Dwa lata później, 28 czerwca 1999 r., zakończono proces beatyfikacyjny fatimskich dzieci. Tego dnia został uznany cud uzdrowienia dziewczynki Marii Emilii Santos, jaki dokonał się dzięki modlitwie do Boga za przyczyną Sług Bożych Hiacynty i Franciszka. Datę ich beatyfikacji Jan Paweł II wyznaczył na 13 maja 2000 Roku Jubileuszowego.

Beatyfikacja dzieci z Fatimy

Na uroczystości beatyfikacyjne kuzyna i kuzynki 13 maja 2000 r. przybyła również Siostra Łucja z Karmelu w Coimbrze. W homilii Jan Paweł II powiedział: Tutaj, w Fatimie, gdzie zostały zapowiedziane czasy udręki, Matka Boża domagała się modlitwy i pokuty, ażeby je skrócić, pragnę dzisiaj podziękować Niebu za siłę świadectwa, która się wyraziła w życiu tych wszystkich ludzi, świadków wiary XX wieku.

Dnia 8 października 2000 r. Jan Paweł II ponownie zawierzył ważne sprawy Kościoła i świata Pani Fatimskiej. Na jego prośbę sprowadzono Jej figurę do Rzymu, gdzie biskupi z całego świata świętowali Rok Jubileuszowy. W przeddzień tego pamiętnego dnia Papież powiedział: Ufni w Jej macierzyńską opiekę, na zakończenie jutrzejszej liturgii eucharystycznej odmówimy kolegialnie Akt Zawierzenia Niepokalanemu Sercu Maryi. Maryja jest Niewiastą Eucharystii, dlatego najważniejszym elementem nabożeństwa pierwszych sobót jest Komunia św. wynagradzająca.

Do Domu Ojca

Pięć lat później, 11 lutego 2005 r., Jan Paweł II napisał list do Siostry Łucji z okazji 13. Międzynarodowego Dnia Chorego, w którym życzył, by przeżywała chwile cierpienia i ofiary w duchu Jezusowej Paschy. Dwa dni później Siostra Łucja zmarła. Jej ostatnie zdanie, jakie wypowiedziała w godzinach agonii, brzmiało: Serce Jezusa, Niepokalane Serce Maryi. Z Franciszkiem i Hiacyntą i Ojcem Świętym idziemy, idziemy, idziemy… Znamienne jest to, że odeszła o godz. 17.25 – tej samej, w której dokonano zamachu na Jana Pawła II w 1981 r.

Kilka tygodni później, w pierwszą sobotę miesiąca, 2 kwietnia 2005 r., cały świat żegnał Jana Pawła II, gdy przechodził do Domu Ojca. Tego dnia dopełniło się oddanie Papieża Maryi: Totus Tuus.